De val van de meteoor

Het duurde 61 jaar voordat Cilla James (83) uit het Engelse Henley-on-Thames de trap van de dijk in Zoutkamp opliep. Nog even en ze ziet voor het eerst de plek waar haar man en gevechtspiloot John Talbot in 1954 neerstortte. De Gloster Meteor straaljager van de Britse vlieginstructeur botste tijdens een oefenvlucht boven Zoutkamp tegen een ander toestel. Cilla was 21 jaar, 15 maanden getrouwd en 8 maanden zwanger.

Cilla James ziet voor het eerst de plek waar haar man in 1954 neerstortte. Foto Geert Job Sevink, Dagblad van het Noorden.

Cilla James ziet voor het eerst de plek waar haar man in 1954 neerstortte.

Ze raakt de leuning van de stenen trap niet aan. Haar benen zijn nog sterk genoeg. Ze praat met een verrukkelijk Engels accent als ze vertelt over de eerste keer dat ze haar man ontmoette. „Het was 1948. Ik studeerde in Engeland. Mijn vader was als regeringsfunctionaris gestationeerd in Khartoum in Afghanistan. Tijdens de kerstvakantie liet hij me overkomen. Er waren veel mannen in uniform en weinig vrouwen. Ik werd dus voor veel feestjes uitgenodigd. Tijdens één van die partijtjes zag ik hem. Hij was klein, donker en verlegen. En ik? Ik was een dom blondje. Nee, echt.”

Maar zo verlegen was hij nu ook weer niet. De vlieger vroeg waar ze vandaan kwam. En zo is het allemaal begonnen. Ze trouwden en zij raakte zwanger. John Talbot, of Jack zoals zij hem ook noemde, werd ‘uitgeleend’ aan Nederland vanwege een uitwisseling tussen de Royal Air Force en de Koninklijke Luchtmacht. Hij werd als vlieginstructeur gestationeerd op Leeuwarden. Zijn vrouw ging met hem mee.

En dan is het zaterdag 3 april 1954. De hele dag is boven Zoutkamp en het huidige Lauwersmeer het gebrul van straalmotoren te horen. Tijdens een oefening van een schijnaanval gaat het mis. Een vleugeltip ramt de romp van een ander toestel. Beide Meteors storten neer, enkele honderden meters bij de dijk vandaan.

Piloot John Talbot in een vampire-straaljager.

Piloot John Talbot in een vampire-straaljager.

Ze staat nu bovenop de dijk en kijkt uit over het water. Jan van der Veen komt naast haar staan en wijst naar een plukje groen in het Lauwersmeer. „Daar is het gebeurd”, vertelt hij. Jan herinnert zich de dag van de crash nog goed. „Ik stond met de bakker te praten en opeens hoorde ik een enorme dreun. `Ga maar naar huis mejong’, zei hij.”

De Zoutkamp II van Jelte Toxopeus vaart onmiddellijk uit met de broers Harm en Jan Rispens en Roelf Frik. Ze varen dwars door een rijsdam en springen in het koude water om een nog levende vlieger te redden die met zijn schiet-stoel vast zit in het slib. Zijn hoofd steekt net boven het water uit. Het is sergeant Jack Vegtel. Talbot is op slag dood.

Een aandenken van de redding. Foto: Jan van der Veen

Een aandenken van de redding.

Cilla James blijft maar kijken naar het bosje in het water. „Het is een angst die volgens mij alle vrouwen van piloten toen hadden en waarschijnlijk nog steeds hebben: angst dat je man niet terugkeert van een missie. Ik wist dat hij dood was toen ik de dokter en mijn beste vriendin voor mijn huis uit een auto zag stappen.”

Een maand later beviel ze van Jane, hun dochter. Ze hertrouwde, met een marineofficier deze keer, en kreeg meer kinderen. Al die jaren bleef de plek van de crash haar trekken. En eindelijk boekte ze een kamer bij camping Lauwerszee in Vierhuizen. Eigenaar Bert Jan Harens besloot haar te helpen. „Een mevrouw van 83 die in haar eentje zo’n reis maakt, krijgt van mij alle hulp.”

Alle betrokkenen uit die tijd, waaronder de vissers en Jack Vegtel, zijn overleden. „Twee Jacks botsten tegen elkaar en eentje bleef leven.”

Als dank voor de reddingsactie gaf de Koninklijke Luchtmacht elk een oorkonde en een schaalmodel van de Gloster Meteor, het toestel waarmee Talbot vloog.

Ze glimlacht en blijft kijken naar het bosje honderden meters verderop. „Dichterbij kom ik niet.”.

Bron
Dagblad van het Noorden, 16-06-2015.